Quanh năm bận rộn bên bếp lò rực lửa, người dân Vạn Điểm xưa - Thị trấn Lâm ngày nay vẫn giữ cho làng nghề đúc đồng Ý Yên hàng trăm năm. Và dù có vất vả nhọc nhằn nhưng với sự cần cù, đặc biệt là sáng tạo, những đôi bàn tay khéo léo ở nơi đây vẫn nhọc nhằn giữ làng nghề đúc truyền thống không bị mai một.
Tìm hiểu về làng nghề đúc đồng Ý Yên
Làng nghề đúc đồng Ý Yên trước kia gọi là làng nghề Vạn Điểm, ông tổ nghề đúc đồng được người dân nơi đây thờ cúng từ xưa đến nay là Khổng Minh Không. Ông là người đã dạy cho dân làng biết đúc nồi, mâm đồng cùng những vật dụng, đồ dùng cần thiết trong sinh hoạt. Nhờ đó, người dân làng Vạn Điểm với nghề đúc đồng được truyền dạy cùng khối óc sáng tạo dần nổi tiếng, được nhiều nơi biết đến là làng nghề đúc đồng thủ công rất tinh xảo. Tính đến nay, Vạn Điểm đã có tuổi đời 900 năm tuổi.
Mấy ai có thể nghĩ nghề đúc đồng ở làng Vạn Điểm từng có thời là nghề khó kiếm sống và có thể bị mai một. Bởi sản phẩm đồng có giá thành cao nên khi xưa không phải gia đình nào cũng có điều kiện sử dụng vật phẩm thờ hay đồ trang trí.
Ngày nay khi kinh tế ngày càng phát triển nhu cầu sử dụng những vật phẩm bằng đồng cũng tăng lên đáng kể. Người ta nói "phú quý thì sinh lễ nghĩa" những sản phẩm về đồ thờ bằng đồng như: đỉnh đồng, hạc đồng, bát hương đồng,... lại càng được các khách hàng quan tâm. Nhiều người muốn tìm về những sản phẩm được làm thủ công mang dấu ấn tinh hoa văn hóa truyền thống.
Đổi mới của làng nghề
Nếu xưa kia mô hình chung của làng nghề đúc đồng Ý Yên là hộ gia đình mang tính chất nhỏ lẻ, thì giờ đây đã hình thành nhiều công ty, doanh nghiệp lớn. Công ty Đồng Đông Sơn chính là một trong những doanh nghiệp đó. Nhằm đảm bảo các khâu vận hành chuyên nghiệp như khâu nguyên liệu, khâu sản xuất, khâu bán hàng và khâu chăm sóc khách hàng sau khi mua hàng.
Một sản phẩm tốt ngay từ khâu ban đầu phải chọn nguyên liệu thật chuẩn chỉnh, khắt khe. Khâu sản xuất Đồng Đông Sơn ưu tiên chọn những người nghệ nhân, người thợ có kinh nghiệm và tay nghề cao để giữ cái hồn của mỗi vật phẩm. Ngoài giữ lại những sản phẩm của cha ông nguyên xưa, đội ngũ thợ Đồng Đông Sơn còn sáng tạo giúp sản phẩm trở nên độc đáo, mới lạ, phù hợp với nhu cầu.
Những sản phẩm của làng nghề Vạn Điểm
Nghề đúc đồng ngày xưa chỉ đơn giản vài sản phẩm cơ bản là vật dụng gia đình nồi, xoang, sau này cải tiến hơn có bộ đỉnh thờ, ngai thờ. Tuy nhiên số lượng và mẫu mã đồ đồng ngày xưa vẫn còn hạn chế. Với bàn tay khéo léo, óc sáng tạo người dân làng nghề đúc đồng Ý Yên đã biết kết hợp giữa nét đẹp cổ xưa và nét đẹp hiện đại tạo ra mẫu mã đa dạng, có thể kể đến:
Bộ đỉnh bằng đồng đỏ
Bộ đồ thờ bằng đồng đỏ: là các vật phẩm thờ cũng được các nghệ nhân chế tác hoàn toàn thủ công, vẫn mang những họa tiết, đường nét xưa cũ như Song Long chầu mặt nguyệt, nghê ngậm ngọc,.. Những người thợ đã khảm lên mình bộ đỉnh những kim loại quý như vàng ta, bạc, đồng vàng tạo nên những bộ đồ thờ cao cấp, mang giá trị theo thời gian.
Tượng danh nhân, anh hùng dân tộc:
Những bức tượng danh nhân được nghệ nhân làng nghề đúc đồng Ý Yên thổi hồn mang tới cái tài, cái tình mà người thợ đã gửi gắm. Những bức tượng bằng đồng cứng chắc dường như có xúc cảm chứ không phải là những vật vô tri, vô giác.
Tượng truyền thần:
Ngoài tượng danh nhân những mẫu tượng truyền thần, tượng chân dung bằng đồng cũng được khách hàng trong và ngoài nước yêu thích. Quý gia chủ chỉ cần có 1 tấm ảnh chân dung bằng bàn tay người nghệ nhân có thể phác họa, nặn khuôn, đổ đồng giống như ảnh.
Việc thay đổi, đa dang mẫu mẫu chất lượng là bước đi thành công lớn giúp những sản phẩm truyền thống được đi khắp cả trong và ngoài nước. Từ đó mà lửa làng nghề đúc đồng vẫn mãi sáng truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Bằng lòng nhiệt huyết với nghề những người con làng nghề đúc đồng Ý Yên đã thổi hồn cho các sản phẩm mang đậm nét văn hóa Việt. Không chỉ lưu giữ mà con người làng nghề đồng còn phát triển đưa Vạn Điểm (Ý Yên - Nam Định ngay nay) vang danh khắp chốn.
